استانداردهای رسمی کمیسیون پزشکی اتحادیه جهانی کوهنوردی
شماره 2
درمان اورژانسی بیماری حاد ارتفاع، ادم ریوی ناشی از ارتفاع
و ادم مغزی ناشی از ارتفاع در محل حادثه
توصیه برای پزشکان، علاقمندان غیر پزشک، و کوهنوردان یا مجریان برنامه هیمالیانوردی
ترجمه: دکتر جلال الدین شاهبازی- لاله ایمان پرور
Th. Kupper, U. Gleseler, C. Angelini, D. Hillebrandt, J. Milledge
مقدمه
بیماری حاد ارتفاع (AMS)، ادم ریوی ناشی از ارتفاع بالا (HAPE) و ادم مغزی ناشی از ارتفاع بالا مهمترین و شایعترین بیماریهای مرتبط با ارتفاع می باشند. در ارتفاع بالای 6000- 5000 متر، علائم بیماری ارتفاع ارتباط مستقیمی با هم هوایی ناکافی دارد. بسته به شیوة صعود بیش از %70 کوهنوردان از علائم بیماری رنج می برند. بنابراین برای دوری جستن از بیماریهای ناشی از ارتفاع، پیشگیری اولیه بعنوان استاندارد طلایی مد نظر قرار گیرد
این استاندارد ها شامل صعود آهسته، دریافت مایعات و انرژی کافی و تشخیص اولیه و درمان مشکلات بالقوة پزشکی است که شامل قبل و حین سفر می باشد.
توصیه های زیر متمرکز است بر:
1) موقعیت هایی که پیشگیری با شکست مواجه شود یا سایر فاکتورهایی که به پیشرفت AMS، HACE یا HAPE کمک می کنند مثل (آب و هوای بد، نبود امدادگران، شرایط مساعد ساز قبلی و ...)
2) کوهنوردان مسن (در مورد کودکان به توصیه های شماره 9 استاندارد UIAA مراجعه شود).
موقعیت های خطرساز برای AMS، HAPE و HACE:
- صعود سریع به ارتفاع بالا
- برای مثال؛ قرار گرفتن فرودگاه مقصد در ارتفاع بالا، صعود با وسیله نقلیه یا صعود تهاجمی و سریع به ارتفاع در طی کوهپیمایی.
- زمین گیر شدن تیم در ارتفاع بالا.
- پیشینة ابتلاء به AMS، HACE یا HAPE.
- بی توجهی مصدوم به نشانه های اولیه بیماری ناشی از ارتفاع
- از دست دادن آب بدن.
- شاخص ارتفاعاتی که خطرساز هستند:
- بالاتر از ارتفاع 2500 متر برای AMS
- بالاتر از ارتفاع 3000 متر برای HAPE
- بالاتر از ارتفاع 5000- 4000 متر برای HACE
- توجه: بروز علائم در پایین تر از ارتفاعات فوق الذکر به ندرت اتفاق می افتد اما احتمال بروز موارد شدیدتر هم وجود دارد.
- شاخصی از تابلو زمانی برای بروز علائم:
- AMS: بعد از 4 ساعت و قبل از 24 ساعت، صعود به ارتفاع جدید.
- HAPE (HACE &): بعد از گذشت 24 ساعت.
- توجه: شروع علائم AMS کمتر از 4 ساعت یا بیشتر از 24 ساعت، و یا علائم HAPE کمتر از 24 ساعت به ندرت بروز می کند ولی احتمالش رد نمی شود.
علائم شاخص AMS:
- مواردی از علائم عبارتند از:
- سردرد (اغلب منتشر و غیر متمرکز، اما سایر اشکال سردرد دلیلی بر رد AMS نمی باشد).
- اختلالات خواب
- از دست دادن اشتها
- بی حالی
- خیز (ادم) محیطی
- ضربان شدید قلبی
- تهوع و استفراغ
- تنگی نفس به هنگام انجام کارهای سبک
- توجه: احتمال دارد تمام نشانه های قید شده با هم بروز نکنند، در برخی موارد ممکن است سر درد هم نداشته باشیم.
- توجه: در موارد بی حالی یا خواب آلودگی شدید بایستیHACE مد نظر باشد (به قسمت زیر دقت شود).
- توجه: در تنگی نفس هنگام انجام کارهای سبک یا به هنگام استراحت بایستی HAPE مد نظر باشد.
درجهبندی شدت علائم بیماری ناشی از ارتفاع (به ضمیمه 1 مراجعه شود)
Lake louise symptom score) ( که در ابتدا به منظور تفکیک شدت بیماری AMS برای مقاصد علمی انتشار یافت. می توان از آن برای مقاصد تشخیصی استفاده کرد، اما در زمینه درمان در محل، علائم AMS که در بالا قید شده و عوارض حاصله از آن در زیر و ضمیمه 2 مواردی اضافه میشود:
علائم شاخص :HAPE
- تنگی نفس حتی به هنگام فعالیت سبک که به سمت تنگی نفس در حالت استراحت پیش می رود.
- کاهش سریع توانایی انجام کار
- سرفه
- نبض سریع
- فشردگی قفسه سینه
- تنفس صدا دار، سیانوز (کبودی) و خلط خونی/ کف دار در موارد شدید.
- تب خفیف.
علائم شاخص :HACE
- سردرد شدید که به مسکن های معمولی جواب نمی دهد.
- تهوع و استفراغ
- سرگیجه
- اختلال در راه رفتن (آتاکسی)
- تغییر سطح هوشیاری، منگی و توهم.
- اختلالات رفتاری ممکن است نشان دهنده علائم اولیه بیماری باشد.
- مرحله نهایی: کما و مرگ ناشی از فلج تنفسی
افراد غیر متخصص بایستی همواره کوهنوردان دارای علائم را به عنوان بیمار AMS، HAPE و HACE درمان کنند، مگر آنکه مطمئن شوند که دلایل دیگری عامل بیماری است. پزشکان بایستی سایر تشخیص ها را هم مد نظر قرار دهند، بویژه آندسته از اختلالاتی که در جدول بعد آورده شده است.
مهمترین تشخیصهای افتراقی در AMS و HACE
|
تشخیص |
تاریخچه بیماری |
علائم |
درمان |
توضیحات |
|
خستگی |
فعالیت شدید قبلی؟ |
ضعف آمادگی، از دست دادن انگیزه، اختلال رفتاری، سردرد در موارد شدید: از حال رفتن |
استراحت، جبران انرژی با مصرف کربوهیدراتها، مایعات و محافظت در برابر سرما. در موارد شدید: گلوکز وریدی، انتقال |
ترجیحاً ترکیبی از مواد کربوهیدرات (قند) خورده شود! گلوکز باعث افزایش ترشح انسولین و همراه با خطر افت قند خون (طولانی بودن نیمه عمر انسولین) |
|
دهیدراسیون (از دست دادن آب) |
هوای بسیار گرم، دریافت ناکافی مایعات، اسهال، استفراغ |
تشنگی، از دست رفتن روحیه، اختلال رفتاری، ضعف آمادگی، سردرد، کم ادراری،خشکی پوست و دهان، تب. در موارد شدید: تاکیکاردی، هذیان، غش |
استراحت و جبران توسط مایعات رقیق بهترین است. در موارد شدید: گلوکز %5، پتاسیم لاکتات، یا کلرور سدیم %9/0 وریدی، (حداقل 1000 میلی لیتر، همراه با استمرار مایع درمانی خوراکی) |
برقراری وضعیت هیدراته طبیعی ممکن است نیازمند چند روز باشد. نبود تشنگی دلالت به هیدراسیون کافی در ارتفاع نیست! بنوشید حتی اگر احساس تشنگی نمیکنید. رنگ ادرار دلیلی بر کافی یا ناکافی بودن تعادل مایعات دریافتی نیست (امّا حجم ادرار حداقل یک لیتر در روز باشد. |
|
آفتاب زدگی |
قرارگرفتن در معرض آفتاب شدید؟ |
سردرد شبیه مننژیت، خستگی مفرط، گیجی، تهوع، استفراغ، تاکیکاردی مرحلة نهایی: اغما، بیهوشی |
مصدوم نباید به فعالیت ادامه دهد، در سایه یا داخل خانه قرار دهید، مُسکّن بدهید. |
ارزیابی بیمار، شرایط ممکن است تهدید کننده حیات باشد! |
|
حمله گرمائی |
هوای بسیار گرم، دریافت ناکافی مایعات، از دست دادن آمادگی در حین فعالیت جسمانی |
مشابه دهیدراسیون، لیکن همراه با علائم عصبی، ایست تنفسی و کلاپس (از کار افتادگی) گردش خونی |
استراحت در سایه، خنک سازی بیمار، خیس کردن لباس بیمار جهت افزایش فرآیند تبخیر، بررسی تنفس و گردش خون، انتقال مصدوم |
وضعیت های تهدید کننده حیات! اجازه زمانی برای تطابق مناسب با گرما، قبل از اینکه فعالیت آسیب زا شروع شود |
|
مستی |
سابقه مصرف هرگونه مشروبات الکلی! |
سردرد منتشر و غیرمتمرکز، خستگی مفرط، تهوع، فقدان انگیزه |
به جز از مایعات غیرالکلی (حاوی الکترولیت) استفاده نکنید. (فقط صبر کنید) توجه: مواردی از دریافت بیش از حد نوشیدنی های الکلی و خطرات ناشی از مسمومیت با آن، اغلب در پناهگاههای کوهنوردی دیده شده است. ارزیابی بیمار! |
کار حمایت انجام ندهد، گروه را سرپرستی نکند، چرا که تصمیم های خوبی نمی تواند بگیرد. |
|
تشخیص |
تاریخچه بیماری |
علائم |
درمان |
توضیحات |
|
حملات ناگهانی (غش کردن) |
در مورد حملات قبلی بیمار سوال کنید! در صورتی که بیمار بیهوش است، دوست بیمار ممکن است اطلاعات در اختیار شما قرار دهد |
حملات گذرا یا کلی با شروع ناگهانی، گاهی اوقات علائم پیش از صرع یا مشابه پس از هوشیاری فرد بروز می کند یا شبه هوشیاری |
قبل از هرچیز از افتادن بیمار جلوگیری کنید بویژه در کوهستان! دیازپام رکتالی یا وریدی در موارد شدید بکار برید |
بروز اولین حمله غش در ارتفاع یک اتفاق بسیار نادر است |
|
مسمومیت با منو اکسید کربن |
پخت و پز با استفاده از چراغهای روشنایی سوختی در داخل چادر یا غارهای برفی |
سردرد، گیجی |
اکسیژن (در صورت دسترسی) یا هوای آزاد (چادر و یا دهانه غار را باز کنید!) |
توجه: حالت کبودی یا سیانوز وجود ندارد! |
|
حملات عصبی |
سابقة حملات عصبی و روان درمانی |
کنترل رفتاری خود را به طور کامل از دست دهد، پیامد یک خطر فوق العاده بر بیمار، یا احتمالاً برای سایر اعضای گروه در کوهستان |
داروهای خواب آور یا آرامبخش در موارد شدید. توجه: داروها ممکن است سبب ضعف تنفسی شوند، مخصوصاً اگر در ارتفاع مصرف شود |
بروز حملات عصبی برای اولین بار در ارتفاع، در بیماران فاقد علائم قبلی اتفاقی بسیار نادر است. |
|
حملات TIA (حملات ایسکمیک مغزی) |
در اغلب موارد بدون هیچگونه سابقه خاص |
شروع حملات ناگهانی کم و بیش با ضعف عضلانی (فلج ناقص)، اشکال در سخن گفتن، و سایر علائم عصبی |
در مناطق دارای امکانات لازم (برای مثال: مناطق آلپ) فرد را سریعاً به بیمارستان منتقل کنید. در برنامه هیمالیا نوردی انتقال مناسب بیمار در دسترس نیست و در اکثر موارد، بهبودی در مدت 24 تا 48 ساعت حاصل می شود، در صورتیکه فشار بیمار بیشتر از میلی متر جیوه باشد، آنرا کنترل کنید. |
شرایط تهدید کننده حیات بالقوه وجود دارد! |
|
تومور مغزی |
در اغلب موارد بدون سابقة خاص |
شروع حملات ناگهانی یا تدریجی، کم و بیش با ضعف عضلانی، اشکال در سخن گفتن و سایر علائم عصبی، معمولا با حملات TIA اشتباه گرفته میشود |
کورتیزول وریدی (با دوز بالا) فشار خون را در مواردی که بیش از میلی متر جیوه باشد کنترل کنید. علائم حیاتی بیمار را کنترل کنید هر چه سریعتر فرد را به بیمارستان منتقل کنید |
در صورتی که هیچگونه سابقه شناخته شده از تومور/ متاستاز نباشد تشخیص آن در محل تقریباً غیر ممکن است. |
|
تشخیص |
تاریخچه بیماری |
علائم |
درمان |
توضیحات |
|
هیپو گلیسیمی (افت قند خون) |
ابتلا به دیابت؟ |
گرسنگی، تهوع / استفراغ، افزایش ضربان قلب، بی قراری، لرزش، عرق کردن، ضعف آمادگی، فقدان انگیزه، اختلال رفتاری، گیجی، گشادی مردمک چشم، هیپرتانسیون (افزایش فشار خون) |
استراحت و تغذیه با ترکیبات حاوی کربوهیدرات (ساکارز کم). هر 15 دقیقه قند خون فرد را تا بهتر شدن وضعیت فرد اندازه گیری کنید. غلظت آن به بیش از mg/dl60 (بیش از mmol/l 3/3) برسد. |
افت قند خون بدون سابقه دیابت خیلی به ندرت اتفاق می افتد و معمولا با فعالیت های فیزیکی اتفاق نمی افتد. |
|
کتواسیدوز دیابتی |
فقط در بیماران مبتلا به دیابت دیده میشود. با شیوه درمان نوین به ندرت بروز می کند، اما اگر مشکلات ناشی از دیابت همراه با از دست دادن مایعات باشد شاهد بروز این مورد خواهیم بود. (برای مثال: اسهال مسافرتی، یا از دست دادن آب بدن در ارتفاعات بالا) |
علائم اولیه مشابه از دست دادن آب بدن می باشد (به قسمت مربوطه مراجعه کنید). در موارد شدید: طپش بالا هیپوتانسیون (افت فشار خون) کم یا بیادراری، افزایش قند خون |
وضعیت بالقوه تهدید کننده حیات است! بطور مداوم علائم حیاتی بیمار را کنترل کنید! بیمار را مایع درمانی کنید (سرم نمکی % 9/0 درصد وریدی، یک لیتر در ساعت اوّل و ادامه آن با توجه به نشانه ها). انسولین سریع اثر با دوز پایین (Ei.v20 ،و ادامه با دوز10 -5 E/hr i.v تا زمانی که غلظت گلوکز خون به کمتر از mg/dl 250 برسد. بیمار را هرچه سریعتر به بیمارستان منتقل کنید. |
در صورتی که دستگاه اندازه گیری قند خون در دمای کمتر از c ْ14 استفاده شود ممکن است نتیجه آزمایش اندازه گیری قند خون را به طور اشتباهی کمتر نشان دهد. و کمتر از c ْ0 اندازه گیری ممکن نیست. هشدار: استفاده از بیکربنات در مناطق وحش، بدون امکانات آزمایشگاهی خطرناک است. چون ممکن است باعث هیپوکالمی(اُفت پتاسیم) شود. |
|
هیپوناترمی (اُفت سدیم) |
دریافت مقدار زیادی از نوشیدنیهای بدون نمک مثل (آب، چای و ...)، معمولاً در آب و هوای گرم یا در مواردی که فرد دچار اسهال مسافرتی است، بروز می کند. |
ضعف آمادگی، فقدان انگیزه، اختلال رفتاری، گیجی، سنکوپ یا ایست قلبی، لکه ها یا شوره لباس ها یا عرقی که باعث سوزش چشمها می شود. |
استراحت و نوشیدن آشامیدنی هایی با غلظت نمکی بالا |
قبل از شروع فعالیتها، بایستی فرد با شرایط گرما تطابق پیدا کند! بیش از اندازه آب و چای کم رنگ ننوشید! قبل از شروع فعالیتهای آسیب زا فرصت دهید تا بدن با شرایط گرمائی تطابق یابد! |
|
تشخیص |
تاریخچه بیماری |
علائم |
درمان |
توضیحات |
|
مننژیت/ آنسفالیت |
در اغلب موارد سابقه خاصی وجود ندارد ( آیا با افرادی که نشانه هایی از همین بیماری را در طی چند روز گذشته داشته اند، تماس داشته است؟) |
سردرد های شدید مشابه مننژیتی، خستگی مفرط، گیجی، تهوع و استفراغ، افزایش ضربان قلب، تب مراحل نهائی: بی هوشی، کما
|
آنتیبیوتیک ها، ضد دردها یا مسکن ها. مراقب سلامتی خودتان باشید: بیمار بایستی از ماسک استفاده کند! هرچه سریعتر فرد را به بیمارستان منتقل کنید. |
بیمار را مورد بررسی قرار دهید! توجه: این وضعیت می تواند تهدید کننده حیات فرد باشد |
|
مسمومیت ناشی از سوء مصرف دارو |
آیا دارو یا گیاهی مصرف شده است؟ |
علائم متعدد عصبی/ روانی، که بسته به نوع داروی مصرفی می باشد. |
علائم حیاتی بیمار را کنترل کنید. (جریان خونی، تنفس). در برابر سرما فرد را محافظت کنید. |
دسترسی به داروی خاص هرنوع مسمومیت، آن هم در کوهستان واقع گرایانه نیست. |
مهمترین تشخیص های افتراقی در HAPE
|
تشخیص |
تاریخچه بیماری |
علائم |
درمان |
توضیحات |
|
تنگی نفس فیزیولوژیکی |
قرارگرفتن در معرض ارتفاع بالا |
افزایش ریتم تنفس بدون سایر علائم |
ندارد |
|
|
سرفه ناشی از ارتفاع (سرفه خومبو) |
کار مفرط در ارتفاع بالا یا هوای خیلی سرد محیط |
سرفه خشک (خیلی) شدید که ممکن است سبب درد در (قفسه سینه، نای، گلو) شود، بدون تب |
داروهای ضد سرفه، مکیدنی های گلو |
تنها با کاهش ارتفاع علائم بهبود می یابد. |
|
سندرم هیپرونتیلاسیون (نفس نفس زدن) |
بیقراری، ترس ناگهانی و وحشتناک
|
افزایش تعداد تنفس، همراه با احساس سوزش و خارش در دستها و پاها، گیجی، گاهی از حال رفتن، عدم هوشیاری |
بیمار را آرام کنید، با شمارش ثانیه ها تنفس فرد را کنترل کنید. معمولاً دارو درمانی ضروری نیست |
پس از بیحالی به خودی خودبرطرف میشود. موارد خطرناکتر: صدمات ناشی از افتادن فرد است. |
|
توقف تنفس در خواب (تنفس دوره ای)
|
قرار گرفتن در ارتفاع بالا |
فاز تنگی نفس یا توقف تنفس در شب |
بهبودی همهوایی. در صورتی که نشانهها پابرجا هستند، عصرها به فرد تئوفیلین mg 400-300 آهسته رهش یا استازولامید mg250 بدهید. توجه: در بعضی کشورها تئوفیلین آهسته رهش در دسترس نیست. |
|
|
نارسایی قلبی |
بیماریعروق کرونر/ انفارکتوس میوکارد؟ نارسایی قلبی/ بیماری درچهای قلب |
تنگی نفس، صداهای غیر طبیعی قلبی و ریوی
|
فوروزماید mg 80-40 وریدی |
|
|
آمبولی ریوی (ترومبوز وریدهای عمقی DVT) |
کم شدن آب بدن، عدم تحرّک به هنگام پرواز (بیماری پرواز)، واریس، قرصهای ضد بارداری، فاکتور 5 لیدن (leiden V) |
تنگی نفس، ضربان سریع قلب، فاصله در دومین صدای قلب، احتمال التهاب در یک پا وجود دارد. |
هپارین با دوز 25000 واحد در صورت در دسترس بودن. |
مهمترین عامل کشنده به عنوان خطر غیر ترومائی در ارتفاع، مطرح است. |
|
پنومونی (ذات الریه) |
عفونت، تب، سرفه خلط |
سرفه، خلط، لرز، رال های یک طرفه ریوی |
آنتیبیوتیکها (ماکرولیدها یا تتراسایکلین) |
وجود تب، HAPE را از ذاتالریه مستثنی نمی کند |
|
تشخیص |
تاریخچه بیماری |
علائم |
درمان |
توضیحات |
|
آسم |
فشار روحی/ استرس؟ عفونت؟ آسپرین؟ هوای سرد |
رالهای خشک، تنگی نفس بازدمی |
Betamimetics (محرکهای گیرنده بتا (آئروسولها با دمبار) کورتیکوئیدهای وریدی، تئوفیلین (وریدی یا klysma) در موارد خیلی شدید: بی حالی مانند دریافت کتامین |
بروز حمله آسم برای اولین بار در ارتفاع خیلی بنرت اتفاق میافتد! درباره سابقه آسم سؤال کنید! |
|
مسمومیت با مونو اکسید کربن |
چراغ خوراکپزی یا روشنایی سوختی در چادر یا غار برفی استفاده شود |
سردرد، گیجی |
اکسیژن (در صورتی که در دسترس باشد) یا هوای تازه، (زیپ چادر یا دهانه غار را باز کنید) |
توجه: کبودی دیده نمیشود! |
|
بی حالی ناشی از دی اکسید کربن |
فضای خیلی بسته چادر یا غار برفی |
- کندی - خواب آلوگی - تنگی نفس |
اکسیژن (در صورت در دسترس بودن) یا هوای تازه (زیپ چادر یادهانه غار را باز کنید) |
|
|
پنوموتوراکس |
خودلخودی یا ناشی از ضربه (تروما) |
تنگی نفس حاد، توقف/ کاهش یک طرفه صداهای تنفسی |
سوراخ کردن/ درناژ (تخلیه کردن) تنها در موارد شدید |
|
|
ادم ریوی نوروژنیک |
قرار گرفتن در ارتفاع بالا، درمان ناموفق HAPE |
نشانه های HACE، علائم فشار داخل جمجمهای، ادم ریوی |
درمان کامل برای HACE (دوز بالایی از کورتیکوئید و اکسیژن!) |
|
|
اثرات داروئی در بروز ادم ریوی |
هروئین، کوکائین (در کوهنوردان مناطق آند)؟ |
گشادی هردو مردمک |
دیورتیکها، نیفدیپین داده نشود! |
|
|
اثرات آسپرین در بروز ادم ریوی |
مصرف آسپرین برای سردرد |
ادم ریوی مشخص |
کورتیزون، دیورتیک ها، نیفدیپین داده نشود! |
|
درمان اورژانسی AMS (فلوچارت ضمیمه 2 را هم ببینید).
- علائم خفیف تا ملایم:
- در همان ارتفاع بمانید (استراحت کنید) تا علائم بیماری ارتفاع کاملاً برطرف شود.
- در صورت وجود علائم، صعود را ادامه ندهید!
- از انجام هر گونه کاری منع شود، مخصوصاً در مواردی که هوای بازدمی پرشدّت باشد.
- علامت درمانی کنید (درمان خوراکی)
- تهوع: ضد تهوع (برای مثال دیمن هیدرینات)
- سردرد: استامینوفن یا ایبوپروفن (به جز آسپیرین).
- در صورتیکه اقدامات بالا مؤثر واقع نشود، استازولامید 250 میلی گرم دو بار در روز، ممکن است مورد توجه قرار گیرد.
- علی رغم حالت تهوع، تلاش برای نوشیدن کافی.
- در صورتی که علائم در طی 24 ساعت بهبود نیافت و یا بدتر شد، ارتفاع را کاهش دهید.
- خوابیدن در حالتی که بالا تنه کمی بالاتر قرار گیرد.
- · علائم شدید:
- o (به استثنای HACE)
- اگر تردیدی باشد: مثل HACE درمان کنید!
- استراحت بلادرنگ، هرگز صعود را ادامه ندهید!
- بیمار را در برابر سرما محافظت کنید.
- علامت درمانی را همچون توضیح داده شده در بالا درمان کنید.
- دگزامتازونmg 8
- اگر علائم همچنان شدید باشد، امکان تکرار دگزامتازون بعد از 6 ساعت وجود دارد.
- استازولامید mg 250 دوبار در روز
- بازگشت سریع به کمپ یا جان پناهی که بیمار در آنجا مشکلی نداشت (یا حداقل 1000- 500 متر پایین تر).
- بیمار در طول بازگشت نباید وسایلی را حمل کند.
- اگر در مسیر برگشت مجدداً صعودی وجود داشته باشد کمپ را به منظور کاهش ارتفاع ترک نکنید.
- در صورت امکان به طور کامل کاهش ارتفاع ندهید، به عبارت دیگر این عمل، محرّکی برای افزایش هم هوایی نیست.
- استفاده از محفظه پرفشار (گاموبک).
- قبل از آن که بیمار به طور کامل احساس بهبودی کند، دوباره صعود نکنید.
درمان اورژانسی HAPE
- استراحت بلادرنگ، هرگز صعود را ادامه ندهید!
- بالاتنه در وضعیت نشسته
- بیمار را در برابر سرما محافظت کنید.
- اکسیژن درمانی (در صورت در دسترس بودن)
- نیفدیپین آهسته رهش mg20
- شروع اثر بعد از 10 تا 15 دقیقه
- تکرار، در صورتی که علائم مجدداً بدتر شوند
- تابلو زمانی مشخص ممکن نیست! تصمیم بالینی واضح بر پایه علائم استوار است.
- از مصرف نیفدیپین کوتاه اثر اجتناب کنید! آنها ممکن است باعث افت شدید فشار خون شوند.
- محفظه پر فشار (گاموبگ)
- در مورد نحوه استفاده از محفظه پر فشار به توصیة شماره 2 UIAA مراجعه کنید.
- دم یار (PEEP nalve) در صورت پذیرش از سوی بیمار
- ترک ارتفاع
- انتقال بیمار در صورت دسترسی به برانکار، هلی کوپتر و ...)
- اگر انتقال سریع به پایین ممکن نباشد، درمان سریع علائم را کاهش می دهد.
- اگر ضروری باشد، تجهیزات لازم را جهت ادامه درمان در طول مسیر، همراه ببرید.
- بیمار نباید چیزی را حمل کند.
توجه: از دیورتیک ها (داروهای مدر) استفاده نکنید. (برای مثال، فوروزماید قبلاً برای درمان مورد استفاده قرار میگرفت)!
درمان اورژانسی HACE
- درمان این بیماری همچون HAPE میباشد. لیکن به جای نیفدیپین، دگزامتازون به روش زیر مصرف شود:
- دگزامتازون (حداقل) 8 میلی گرم هر 6 ساعت
- دوز اولیه ممکن است بالاتر باشد (40 میلی گرم عضلانی یا وریدی یا بیشتر. امکان نوشیدن محتویات داخل آمپول هم وجود دارد).
- اضافه کردن استازولامید 250 میلی گرم دوبار در روز اثرات سودمند و مضاعف ایجاد می کند.
- موقع برگشت به پائین مواظب ایمنی و سلامت بیمار باشید، بویژه در مواقعی که دچار گیجی و اختلال تعادل در راه رفتن (آتاکسیا) باشد!
درمان اورژانسی برای مواقع بروز HAPE و AMS شدید
- درمان هر دو مورد HAPE و HACE
ضمیمه 1:
درجه بندی علائم LLSS. پرسشنامه ای که توسط کوهنورد بزرگسال تکمیل می شود:
|
نشانه ها |
شدت |
درجه |
|
سردرد |
- بدون سردرد - سردرد خفیف - سردرد متوسط - سردرد شدید، عدم تحمّل |
0 1 2 3 |
|
دستگاه گوارش |
- بدون علائم گوارشی - بی اشتهائی خفیف یا تهوّع - تهوّع یا استفراغ متوسط - تهوّع، استفراغ شدید، عدم تحمّل |
0 1 2 3 |
|
خستگی شدید یا ضعف |
- بدون خستگی یا ضعف - خستگی یا ضعف خفیف - خستگی یا ضعف متوسط - خستگی شدید/ ضعف، عدم تحمل |
0 1 2 3 |
|
گیجی (سرگیجه)/ بیمیلی |
- بدون سرگیجه - سرگیجه ملایم - سرگیجه متوسط - سرگیجه شدید، عدم تحمّل |
0 1 2 3 |
|
اختلال خواب |
- خواب مثل همیشه (معمولی) - خواب معمولی ندارد - بیشتر وقتها بیدار است، ضعف خواب شبانه - بیخوابی (قادر به خواب نیست) |
0 1 2 3 |
بیش از 3 نمره نشان دهنده AMS است. (در صورتی که برای سایر علائم دلایل دیگری نباشد)
ضمیمه 2:
AMS یک وضعیت جدی پزشکی است که می تواند منجر به HACE یا HAPE شده و یک تهدید اورژانسی باشد. هرگونه نشانه یاعلائم بایستی به اطلاع سرپرست تیم هیمالیانوردی برسد. تمام نشانه ها در ارتفاع بایستی به عارضه ناشی از ارتفاع ربط داده شود، مگر آنکه خلاف آن ثابت شود.
|
HAPE * مشکل تنفسی * کاهش تحمل پذیری به ورزش * سرفه خشک، گاهی مرطوب * خلط خونی
|
+ یکی از موارد زیر: * بی اشتهایی * تهوع * استفراغ *بی حالی * اختلال خواب * سرگیجه |
HACE * سردرد شدید * اختلال جهت یابی * تغییرات رفتاری * توهم * گیجی * سطح هوشیاری * کما
|
|||
|
* کاهش ارتفاع *اکسیژن * به صورت عمود و راست بشیند * گرم نگه داشته شود * نیفدیپین 20mg آهسته رهش، هر 6 ساعت *دگزامتازون 8mg در آغاز(دهانی یا عضلانی/ وریدی در صورت عدم هوشیاری) سپس 4mg هر 6 ساعت *گاموبگ |
توقف ادامه صعود استراحت استفاده از مسکن معمولی ضد تهوع |
* کاهش ارتفاع * اکسیژن * دگزامتازون 8mg در آغاز (دهانی یا عضلانی/ وردیدی در صورت عدم هوشیاری) سپس 4 میلی گرم هر 6 ساعت * نیفدیپین 20mg آهسته رهش هر 6 ساعت * گاوبگ |
|||
| عدم بهبودی |
|||||
|
* کاهش ارتفاع * ادامه درمان |
وخیم تر شدن | ||||
|
* کاهش ارتفاع *اکسیژن استازولامید: 250 میلی گرم دو بار در روز *دگزامتازون: 4 میلی گرم هر 6 یاعت خوراکی یا عضلانی/ وردیدی * گاموبگ |
|||||
| کاهش ارتفاع | کاهش ارتفاع | کاهش ارتفاع | |||
| پائین تر از ارتفاعی که علائم بیماری شروع شده است |
|||||
|
هر شخصی در ارتفاع به حالت بیهوشی یافت شود بایستی دگزامتازون تزریقی دریافت کند. |
|||||
|
با تشکر از آقای فرزین غلامین که این مطلب را برای گروه ارسال نمودند. جهت دریافت فایل PDF کلیک نمائید.
|
|||||