اصول گزارش نويسي دربرنامه هاي كوهنوردي
تهيه ، تنظيم و گردآوري : فرزين غلامين
مدرس فدراسيون كوهنوردي و صعودهاي ورزشي ج.ا.ا
اهميت گزارش نويسي :
بااهمیت دادن به گزارش وگزارش نویسی در ورزش کوهنوردی ، ضمن ماندگار ساختن فعالیت های خود ، فرهنگ نوشتاری ورزش کوهنوردی را گسترش دهیم ، ظرفیت های نقد وبررسی را بوجود آوریم و بدنبال آن شاهد رشد و شکوفائی ایده ها ، طرح های نو در کوهنوردی کشورمان باشیم.
لزوم واهمیت گزارش وگزارش نویسی ازبرنامه های کوهنوردی وگستره تاثیرگذاری آن ازجمله مباحثی میباشدکه می بایست توسط کوهنوردان ،مسئولین تشکل های کوهنوردی ومسئولین مراجع رسمی این ورزش بیش ازپیش مورد توجه قرار گیرد .
ازجمله مواردی که میتوان براساس آن بر میزان اهمیت این موضوع بدان تاکید نمود ، عبارتند از:
1 –هربرنامه کوهنوردی چه باموفقیت همراه باشدوچه به دلایلی به اهداف خود نرسد،درهردو حالت دریک امر دارای نقطه مشترک میباشدوآن اجرای برنامه است .هربرنامه ای که بااهداف مشخص درذهن کوهنورد شکل میگیرد و به اجرا درمی آید درواقع همانند اثری است که توسط صاحب اثرمتولد میگردد.(مانند شعری که ازذهن شاعر بر روی اوراق دفتر شعرش جاری میشود ویانقشی که بربوم نقاش شکل میگیرد .)درصورتی که برنامه به اجرادرآمده گزارش نویسی نشود بی گمان پس از چند گاهی حتی در ذهن طراح و سرپرست برنامه نیز کمرنگ میشود ،گوئی اصلا" وجود نداشته است .
2 –تنها با درج رویدادها ونحوه اجرای برنامه درگزارش ، میتوان به نقاط ضعف وقوت مسئولین واعضاء برنامه پی برد .اطلاعات بدست آمده ازگزارش برنامه وتوجه به آنها شناخت مسئولین فنی باشگاهها ،گروهها ومحافل کوهنوردی رانسبت به سرپرستان واعضاء خود افزایش میدهد .
3 – تحلیل ونقد بررسی برنامه های کوهنوردی تنها درزمانی قابل انجام است که گزارش های دقیقی ازبرنامه دردست باشد .بدیهی است بوجود آمدن فرهنگ نقد وبررسی یکی از روشهای بسیار تاثیرگذار درزمینه ارتقاء و پویائی سطح کوهنوردی میباشد .(مطالعه گزارش ها ،نقد وبررسی برنامه ها توسط اهل فن ،خود موجب بوجود آمدن ارزش برای برنامه های کوهنوردی میگردد . )
4- ایجاد سطح بندی برنامه های کوهنوردی تنها ازطریق انجام ،ارائه گزارش وسپس جلب نظر صاحب نظران امکان پذیر میباشد .لازم به ذکر است ،سطح بندی برنامه های کوهنوردی ،یکی از روشهایی میباشدکه براساس آن میتوان به کارآموزان ومشتاقان نوآموز کوهنوردی کمک نمود تاتجربیات لازم را به درستی ودرشرایط امن کسب نمایند .
5 – توجه به تهیه گزارش ،کوهنوردان وبخصوص سرپرستان برنامه های کوهنوردی راملزم به مطالعه وتمرکز بیشتر بر روی برنامه مینماید ، این مهم خود باعث میگردد اعضاء داوطلب برای شرکت دربرنامه یا آنچه احتمالا" با آن روبرو خواهند شد بیشتر آشنا شوند وازنظر ذهنی وآمادگی بدنی وتجهیز تدارکات خود را آماده نمایند و درنتیجه احتمال بروز حادثه در اثر عدم اطلاع ویژگی های برنامه به کمترین میزان خود برسد .
(1)
6- تهیه و به روز نگه داشتن کارنامه فنی کوهنوردان توسط مسئولین باشگاه ها وگروه ها از نکاتی است که می بایست بدان توجه ویژه ای شود . تهیه گزارش برنامه وارزیابی عملکرد افراد درگیر در برنامه تنها روش مستند برای تهیه کارنامه فنی کوهنوردان است .
7- توجه به گزارش و گزارش نویسی در کوهنوردی یکی از اصولی ترین راههای توسعه وارتقاء فرهنگ نوشتاری در کوهنوردی میباشد .
8- عدم توجه به فرهنگ گزارش نویسی ، کوهنوردی را از نظر تاریخ نگاری دچار مشکلات می نماید . چه کوهنوردان بزرگ وچه برنامه های شاخصی که بدلیل عدم توجه به گزارش نویسی ویا انعکاس آن قابلیت درج در تاریخ کوهنوردی را ازدست داده و یا میدهند .
9 – گزارش نویسی تنها راه معرفی درست مناطق کوهنوردی ، طبیعی و فنی میباشد .
10- تکمیل آرشیو گروهها به منظورمستند سازی وتاریخ نگاری فعالیت ایشان وهمچنین بهره گیری اعضاء جدید ازتجربیات نسل قبل .
نكته : اولین گزارشهای کوهنوردی در ایران در سال ۱۳۲۹ تهیه وتنظیم شد.
تعریف گزارش (به معنی عام کلمه ) :
* لغت گزارش به معنی : به جای آوردن ، انجام دادن ، اظهار نظر کردن ، درمیان نهادن وشرح وتفسیرکردن است .
* گزارش دراصطلاح به مطلبی گفته میشود که از شرح ، تفسیر ، بیان ، تحلیل مطلب و نیز علل مسائل خاص گفتگو کند .
* تعریف گزارش دررابطه با برنامه های کوهنوردی :
اثری مکتوب ، که درآن ضمن شرح وبیان چگونگی شکل گیری برنامه ، نحوه اجرا و نتایج حاصل از آن در خصوص مسائل مرتبط نیز اظهار نظر میشود و پیوست ها وضمائم جزءلاینفک آن بشمار می رود .
تعریف گزارش نویسی :
گزارش نویسی عبارت است از: به تحریر درآوردن اخبار ، اطلاعات ، حقایق ، علل مسائل و رویدادها و تجزیه و تحلیل منطقی آنها براساس دو اصل "ساده نویسی " و "سالم نویسی ".
(2)
مخاطب گزارش کیست ؟
- قبل ازاینکه تصمیم به تدوین گزارش بگیرید باید بدانید که گزارش را برای چه شخصی یا اشخاصی تهیه می کنید؟در واقع چه کسی یا کسانی ، براساس گزارش شما تصمیم گرفته واقدام خواهند کرد ؟
- گستره مخاطبین گزارش برنامه کوهنوردی طیف های مختلفی را در بر می گیرند که شامل نو آموزان عرصه کوهنوردی تا مربیان خود شما هستند .
- علاقه مندان به کوه و کوهنوردی بصورتی پیوسته وارد این عرصه می شوند . آنچه برای یک کوهنورد باتجریه ملکه ذهن شده و بصورتی خود به خود به انجام می رسد ، برای کار آموزان کوهنوردی امری با اهمیت می باشد که می بایست مورد توجه قرار گیرد .
- گزارش نویس برنامه کوهنوردی ، همواره می بایست خود را درجایگاه مخاطب نیز قرار دهد . مطالب خود را به نحوی تنظیم و تدوین نماید که واضح و قابل استفاده باشد و خواننده بتواند با شرایط حاکم بر برنامه ارتباط برقرار نماید.
موارد مورد نیاز در تهیه گزارش برنامه هاي کوهنوردی
یک گزارش كامل داراي چه ويژگيهايي است ؟
* یادداشت برداری از همه مسایل و موضوعات ،مصاحبه ها و نقاط دیدنی
* درج نام قله ، دره ، منطقه و . . .
* درج مسیرهای مختلف صعود به قله
* درج نام محلی منطقه صعود و قله مورد نظر
* نام قله و منطقه را حتماً هم بصورت يكجا و هم با حروف مجزا بنویسید. مانند علم کوه ( ع ل م ک و ه )
* نام قله ومنطقه را حتماً بصورت لاتین هم ذکر كنيد
وجه تسمیه :
* تحقیق در خصوص باورها و افسانه های محلی
* یادداشت شکل ظاهری قله ومنطقه
* تحقیق در خصوص ریشه های تاریخی منطقه
(3)
ارتفاع :
* ارتفاع نقاط مختلف (نقطه مبدا ، نقطه مقصد ، قله و . . . )
* ذکر تمامی ارتفاعات در گزارش حتي به ظاهر بي اهميت
موقعیت جغرافیایی :
* قله در چه رشته کوهی قرار دارد ؟
* این قله از جهات مختلف به چه رشته کوه هایی متصل است ؟
* مختصات جغرافیایی قلل با استفاده از نقشه و قطب نما و جی پی اس
* ذکر آبادیهای اطراف قله در جهات مختلف
راه های رسیدن به مبدا صعود :
* ذکر تمامی راه های رایج( زمینی ، هوایی، دریایی ، جنگلی ، رودخانه ای و . . . )
* آبادیهای بین راه و فواصل میان آنها
* نوع راه های دسترسی به جاده های آسفالته ،خاکی ،پاکوب و . . .
* شناخت جاده های اختصاصی نظامی و محدودیت های موجود در منطقه
* شناخت کامل محدویت های جاده ای
راه های رسیدن به قله :
* توضیح کامل پیرامون راه اصلی و رایج
* کسب اطلاعات پیرامون راه های فرعی دیگر جهت رسیدن به قله
* شناخت مسیرهای تابستانی و زمستانی
(4)
اطلاعات لازم در هنگام شروع مسیر صعود :
* نوع راه و شیب آن
* چشمه ها و محل های دسترسی به آب
* بیان عوارض طبیعی و مصنوعی ( با ذكرعلامت ، تابلوي راهنما ، نشانه و . . . )
* شناخت محلهای مناسب برپایی کمپ
* تشخیص و تفکیک برنامه از نظر گلگشت ، کوهپیمایی ، کوهنوردی و . . .
* برآورد ظرفیت پذیرش جمعیتی منطقه
* داشتن اطلاعات کافی در خصوص مردم بومی منطقه و عقاید و رفتارهای آنان.
جان پناه ها ، پناه گاه ها ، غارها ، قرارگاه ها و . . .
* موقعیت
* شرایط فعلی
* قوانین استفاده
* امکانات و ظرفیت ها
راهنمایان محلی :
* ذکر دقیق آدرس و شماره های بلدهای محلی
* ذکر نام وشماره تماس شکارچیان منطقه
* ذکر نام و شماره کسانی که چهارپایان خود را کرایه می دهند(چارواداران)
* کسب اطلاعات در مورد هزینه ها و دستمزد های رایج
* داشتن شماره تماس و آدرس منزل کسانی که منزل یا اتومبیل خود را به کوهنوردان اجاره می دهند.
(5)
وسایط نقلیه و ایاب و ذهاب :
* نوع و کیفیت وسایط نقلیه و کرایه های رایج
* زمان حرکت و بازگشت وسایط نقلیه
* یادداشت شماره های مرتبط با وسایط نقلیه عمومی
نقاط دیدنی و سیاحتی :
* نشانی مکانهای تاریخی ، سیاحتی ،گردشگری و . . . وداشتن اطلاعات کافی در خصوص ساعات کارکرد آنها
* نشانی تفرجگاه های منطقه و اماکن مخصوص کمپ زدن
وسایل فنی و عمومی مورد نیاز :
* مقدار و نوع وسایل فنی
* شناخت مکانهای مورد نیاز جهت تامین وسایل فنی
* تهیه لیست کامل از وسایل فنی و عمومی و نیز تجهیزات فردی شرکت کنندگان در برنامه
منابع آبی ثابت ، متحرک و خروشان :
* مشخصات رودها ، رودخانه ، آبشارها ،آبگیرها، یخچالها ، برفچال ها و . . .
* شناخت مناطق سیل خیز و باتلاقی و . . .
* شناخت پلهای طبیعی و مصنوعی بر روی رودخانه ها
پوشش گیاهی :
* نوع، مشخصات و خواص درمانی گیاهان منطقه
* گستردگی گیاهان منطقه
* شناخت گیاهان حفاظت شده منطقه
جانوران منطقه :
* مناطق حفاظت شده
* گونه های جانوری موجود در منطقه
(6)
هزینه ها :
* نرخ کرایه ها در مسیرهای اصلی و فرعی از مبدا تا مقصد
* نرخ باربران و راهنمایان و شرپاها
* نرخ پارکها و موزه ها و مناطق گردشگری
* هزینه های اسکان
* هزینه های غذایی
مشخصات اعضاء تیم :
* اسامی اعضا و میزان فعالیت و سابقه كوهنوردي آنان
* مسوولیت های گروهی و فردی اعضای گروه
* وضعیت پزشکی ، روحی و جسمی اعضای گروه
* برآورد میزان همکاری گروهی هریک از اعضاء
* بررسی انتقادات و پیشنهادات هریک از اعضای گروه در پايان برنامه
کروکی و نقشه ها و مختصات منطقه ای :
* کروکی دستی منطقه
* نقشه شماتیک منطقه
* نقشه توپوگرافی
* عکس و فیلم از منطقه
* تهیه عکس باحضور تمامی اعضاء
* تهیه عکس از مسیرهای صعود
* تهیه عکس پاناروما از منطقه
* نقطه گذاری با استفاده از جی پی اس
* گراگیری با کمک قطب نما
(7)
فهرست برخی از کتابهای مفید در زمینه کوهنوردی و طبیعت گردی :
* کوه ها و کوه نامه ایران
* رودها و رودنامه ایران
* دایرة المعارف جغرافیای ایران
* آبشارهای ایران
* کوهنوردی در ایران
* پرندگان در ایران
* پستانداران ایران
* مارهای ایران
* نگاهی به گلهای وحشی کوه های ایران
* تحقیقات جغرافیایی راجع به ایران
* درآمدی بر منابع و مآخذ جغرافیای ایران
* کوه ها و غارهای ایران
و . . .
توجه : اکثر این کتابها در آدرس تهران ، خیابان انقلاب ،پاساژ ایران موجود است.
منابع:
_سایت رسمی فدراسیون کوهنوردی و صعودهای ورزشی اسلامی
_وبلاگ آوای کوهستان
_ وبلاگ گروه کوهنوردی گیلانا
_ سایت انجمن کوهنوردان ایران
جهت دریافت فایل POF کلیک نمائید.