تابستان و گرما زدگی
ارسالی از : حسین صالحی
بروزمشکلات جدی بهداشتی از گرمازدگی تا بیهوشی، ناشی از دمای هواست که افراد در تابستان زودتر خسته می شوند . و اگر بیشتر زیر آفتاب بمانند سرگیجه و حالت تهوع هم به سراغشان می آید، همه اینها از علائم گرما زدگی است. بیماریهای مربوط به گرما زدگی هنگامی روی می دهد که دمای بدن فرد از حد طبیعی خود افزایش می یابد. بدن انسان بطور عمده توسط منبسط ساختن عروق سطحی پوست و تعریق ، دمای افزایش یافته را کاسته و سبب تنظیم و کنترل گرمای خود می گردد. اما در آب و هوای مرطوب عملکرد تعریق مختل و کند شده و بدن دیگر قادر به خنک ساختن خود نمی باشد . بطوری که گفته شده فعالیت بدنی شدید و طولانی مدت و آب و هوای گرم سبب بیماری های ناشی از گرما می شود. زمانی که فرد دچار کم آبی ناشی از گرمای زیاد شد غلظت خون او افزایش یافته – جریان خون کند شده ودر عملکرد ارگانهای بدن اختلال ایجاد می شود. بیماریهای مربوط با افزایش دمای هوا از زمانی بروز می کند که بار اضافی بر سیستم کنترل دمای بدن وارد میشود وبدن دیگر قادر به خنک کردن خود نیست. بر اثر تعریق فراوان به علت گرما – مایعات واملاح زیادی از بدن خارج وشخص دچار اختلال مختصری می شود که انقباض و گرفتگی دردناک عضله های مختلف بخصوص عضله های جدار شکم از آن جمله است .عواقبی هم که گرمای هوا می تواند به دنبال داشته باشد . به سه دسته: گرفتگی عضلات، خستگی مفرط ناشی از گرما و گرمازدگی تقسیم می شود ودر این میان گرمازدگی خطر ناک ترین پدیده است که در نهایت می تواند به شوک، آسیب مغزی وحتی مرگ منجر شود. برای پیشگیری از گرما زدگی در فصل تابستان پوشیدن پوشاک نخی والبسه با رنگ های روشن را توصیه می کنند وکاهش استفاده از مواد چرب ونشاسته ای وافت میزان آب ، و جهت جبران کمبود مایعات از میوه های آبدار ونوشیدنی های مفید می توان استفاده کرد .
دامنه قله کاسونک (فشم-گرمابدر ) عکس از ح صالحی
نقش مایعات وفوائد آن : 70 تا 60 درصد وزن بدن را مایعات تشکیل می دهد مقدار آب مورد نیاز بدن بوسیله دمای بدن وکار کلیه ها برای دفع مواد زاید ومیزان تعریق تعیین می شود کلیه در هر شبانه روز حدود 180 لیتر مایع را فیلتر می کند، اما آنچه از طریق ادرار دفع می شود فقط 1 تا 2 لیتر در شبانه روز است . پس از خواب شبانه اولین ادرار صبح، معمولا غلیظ و زرد رنگ است ، اما پس از آن ادرار باید بی رنگ وبی بو باشد واین نشان دهنده کار طبیعی کلیه است . البته گاهی پس از خوردن بعضی از مواد غذایی ادرار رنگ وبوی خاصی می گیرد مثلا 15 دقیقه بعد از خوردن مارچوبه ادرار بوی خاصی پیدا می کند که کاملا بی ضرر است وناشی از مواد شیمیایی موجود در مارچوبه است. در حال حاضر توصیه به مصرف 8 لیوان آب ومایعات در روز است.یعنی تقریبا یک میلی لیتر به ازای هر کالری انرژی در یافتی. البته افرادی که در آب وهوای گرم زندگی می کنند یا بدلیل کار وفعالیت شدید، زیاد عرق می کنند مقدار بیشتری مایعات باید مصرف کنند ورزشکاران به دلیل تعریق زیاد در معرض کم آبی هستند.در هنگام انجام ورزش، مصرف مایعات اهمیت زیادی دارد ، زیرا به دفع حرارت بدن کمک می کند.از آنجایی که در هنگام ورزش طولانی مکانیسم تشنگی به تعویق می افتد ورزشکاران نباید بر اساس حس تشنگی آب بخورند ، بلکه باید طی یک برنامه زمان بندی شده آب دریافت کنند.در حین ورزش از آب ساده نباید استفاده شود- چون اسمولالیته وغلظت سدیم خون افت می کند وخطرناک است آب مصرفی در ورزشکاران باید همراه با الکترولیت ها و8تا6 درصد کربوهیدرات باشد.تا هم ذخایر گلیکوژن کبدی جا یگزین شود وهم جذب آب با این غلظت ماگزیمم باشد.کودکان در هنگام ورزش هرگاه احساس تشنگی کنند به اندازه رفع تشنگی باید آب بخورند وعلاوه برآن نصف لیوان آب اضافی تر هم بنوشند ، نوجوانان نیز به همین تر تیب فقط بعد از رفع تشنگی باید یک لیوان آب اضافه تر بنوشند باید توجه داشت که پدیده مسمومیت با آب هم با در یافت آب زیاد ممکن است اتفاق بیفتد در این حالت سطح سدیم خون به علت رقیق شدن خون به شدت افت می کند این پدیده تعادل آب را در مغز به هم می زند که می تواند باعث تشنج وحتی مرگ شود.محققان می گویند که یک فرد می تواند تا 10 لیتر آب را بدون ضرر در روز بنوشد.استثنا در این مورد افرادی هستند که بیماری کلیوی دارند وباید مقدار دریافت مایعات خود را محدود کنند ولی در افرادی که عفونت های مثانه دارند افزایش دریافت مایعات مفید است.
خلاصه:
اگر شخص مدت زیادی در هوای گرم ویا در زیر آفتاب سوزان مدت مدیدی راه برود ودر جاهایی مانند نانوایی وکارخانجاتی که دارای کوره های گرم...هستند دچار گرما زدگی می شوند .واین امر در نتیجه به هم خوردن نظم ورود و خروج حرارت بدن است.این عارضه بخصوص در نزد افرادی که لباس زیاد به تن دارند یا کوله پشتی وباری با خود حمل می کنند بیشتر وزودتر دیده می شود بطور کلی گرما زدگی در حرارت مرطوب وبه ویژه در روز فراوان تر است زیرا رطوبت مانع از تبخیر شدن وتعریق می گردد.علایم آن اغلب حالت گیجی- استفراغ- سستی عضلات بدن که دمای بدن بالا رفته که گاهی به 41 درجه سانتیگراد وحتی بیشتر می رسد.رنگ صورت پریده "پوست بدن چسبناک ومرطوب می شود .تنفس صدادار ...وبیمار تعادلش را از دست داده وبه زمین می افتد ودچار اغماء می شود .در آفتاب زدگی صورت برافروخته وقرمز _ پوست بدن خشک وداغ وعرق بند آمده و باعث ازدیاد درجه حرارت می گردد.اقدامات اولیه در گرما زدگی – بیمار به محل خنک منتقل می شود لباسهایش را حتی الامکان در می آوریم .بیمار را در آب خنک رودخانه ویا حوله وملافه که در آب خنک خیس شده به دور مصدوم می پیچیم و مرتب آب سرد به آن می پاشیم آب نباید یخ باشد چون یخ به سرعت پوست را خشک کرده وخون به نقاط عمقی بدن هجوم آورده ودمای بدن بیشتر می شود.مایعات نسبتا خنک در صورت بهوش بودن به بیمار خورانده می شود .با عادی شدن دمای بدن" مصدوم را خشک می کنیم. بیمار نباید زیاد سرد شود که مسئله بر عکس می شود .اگر بعد از خنک کردن دمای بدن دوباره شروع به بالا رفتن کرد خنک کردن را از سر می گیریم که در این حالت مسئله جدی تر است. ودر صورت امکان هرچه زودتر از پزشک کمک می گیریم.
منبع:
برداشت از جزوه جمعیت حلال احمر وصفحه سلامت روزنامه کثیر الانتشار ... گردآورنده و تنظیم : حسین صالحی